Lampa UV w domku jednorodzinnym. Jak dobrać lampę UV? Co trzeba wiedzieć?

Czy sterylizacja wody pitnej jest niezbędna? Kiedy powinniśmy o niej pomyśleć?

W wielu krajach Zachodu, zwłaszcza w ośrodkach miejskich sterylizacja wody za pomocą lamp UV staje się wręcz standardem i o montażu lampy emitującej promienie ultrafioletowe myśli się na etapie budowy. Czy jest to niezbędne? W niektórych regionach jak najbardziej, ale twierdzenie, że w każdym domostwie powinno się montować lampę jest być może na wyrost. 

Jeśli mamy wątpliwości - najlepiej skierować się do Sanepidu z prośbą o badanie wody. Po dostarczeniu próbki w ciągu kilku dni otrzymamy wynik wraz z informacją jak należy go interpretować. Sanepid powinien udzielić wówczas podstawowej informacji opartej na badaniu wody czy warto jest myśleć o tym rodzaju sterylizacji. Podstawowym kryterium wskazującym na taką konieczność jest obecność bakterii ze szczepu E-Coli. 
Jeśli chciałbyś dowiedzieć się więcej na temat badań wody w Sanepidzie, ich kosztów oraz dostępności - poruszaliśmy tę kwestię w innym artykule.

Nie jest to jedyne wskazanie - sterylizacja wody za pomocą UV - powoduje usunięcie naleciałych z wodociągu zapachów, w tym zapachu chloru lub smaku. W tym wypadku, jeśli nie ma wskazań ze strony obecności bakterii lub grzybów w wodzie - możemy traktować taką lampę UV jako inwestycję w podwyższenie jakości życia, ale nie można powiedzieć, że jest to konieczne.

Jakie wymagania ma lampa UV do wody? Czy każdą wodę można sterylizować?

Woda, aby mogła być skutecznie sterylizowana za pomocą UV - musi być przezroczysta. Sterylizacja brudnej wody, zanieczyszczanej wizualnie - nie wchodzi w grę, ponieważ jest nieskuteczna. Dodatkowo zanieczyszczenia mechaniczne mogłyby uszkodzić żarnik lub przykleić się do tuby kwarcowej w lampie. Sterylizator montujemy więc - zawsze za pierwszymi filtrami, które są umiejscowione na wejściu wody do domu, nigdy przed. Muszą być to filtry mechaniczne, np. sznurkowe, dobrane wedle zapotrzebowania. W przypadku wody z wodociągu miejskiego woda z reguły spełnia pewne standardy, w przypadku wody ze studni być może będzie trzeba zastosować porządniejszy filtr.

Inną kwestią jest zawartość żelaza w wodzie. W niektórych regionach jest ona zbyt wysoka - tj. przekracza poziom 0,2 mg/l. Jeśli mamy wątpliwości, należy przeprowadzić dodatkowe badania wody. W Polsce przepisy nakazują samorządom, aby sieci wodociągowe dostarczały wodę o zawartości żelaza nie wyższej niż 0,2 mg/l. Problem może pojawiać się w przypadku wody pobieranej bezpośrednio ze studni - bo tam ten poziom jest wyższy. Większość producentów lamp UV określa maksymalny poziom żelaza (określony jako bezpieczny dla samego sterylizatora) na 0,3 mg/l, jest to jednak już poziom, który nie jest optymalny dla zdrowia. W takich wypadkach byśmy mogli używać sterylizatora wody - należy montować również tzw. odżelaziacze. 

Po czym poznać, ze poziom żelaza może być za wysoki i powinniśmy wykonać dokładne badania? Woda przybierz wówczas metaliczny posmak i zapach, w skrajnych wypadach nabiera rdzawych lub pomarańczowych przebarwień.

Jak duży sterylizator wody UV na domek jednorodzinny?

W praktyce dla małego domku jednorodzinnego, jeśli posiada on klasyczny układ - tzn. jedna kuchnia i jedna łazienka często wystarcza lampa o mocy 30W. O większą lampę w takim układzie domu możemy pokusić się jeśli występuje w domostwie większa liczba osób korzystających z wody, np. 4-5 osób. Dodatkowym argumentem za większą lampą mogą być też ewentualne specyficzne problemy z wodą w danym regionie, np. świadomość, że w regionie występuje powracający problem E-Coli itp.

Dla większego układu - który ma 1 kuchnię i dwie łazienki - już bezwzględnie proponuje się lampy rzędu 55W. 
Tak wygląda to w praktyce, jeśli opisujemy to w sposób zrozumiały dla laików i uproszczony. 

Jeśli natomiast chcemy wchodzić w szczegóły - lampę UV do wody należy dobrać tak, by doza promieniowania ultrafioletowego wynosiła - min. 400 J/m² w przeliczeniu na przepływ wody, jaki występuje u nas na wejściu do domu. Absolutnym błędem, jest dobór przez osoby nie mające rozeznania w sprawie, do zużycia wody (np. w skali tygodnia lub miesiąca), które może być niewielkie (np. w domku letniskowym, w którym na co dzień nie przebywamy) - zamiast dobierać pod maksymalny przepływ jednostkowy na wejściu do domu, przeliczjąc go na l/h lub l/min. Również nie sama moc lampy wyrażona w Watach powinna decydować o doborze ponieważ rolę gra również wielkość samego sterylizatora i jego budowa, która pozwala na akumulację takiej czy innej objętości wody - która będzie poddana sterylizacji w danym momencie. Podając powyżej moc sterylizatorów potrzebnych do sterylizacji wody w domku jednorodzinnym - podajemy jedynie rząd, który w przypadku różnych producentów może się nieznacznie różnić. Naszym punktem odniesienia są sterylizatory wody NORDIC Tec.

Jakich lamp UV do wody należy unikać?

Zdecydowanie warto odpuścić sobie lampy wykonane z tworzywa czy PCV do domu. Powinny być to porządne jednostki wykonane ze stali nierdzewnej. Chodzi przecież o wodę pitną i jedynie dobrej jakości stal nierdzewna zapewnia materiał nie reagujący i nie zanieczyszczający dodatkowo wody. Tworzywo i PCV jest materiałem tańszym, który świetnie sprawdzi się w przypadku sterylizacji wody do oczek wodnych lub stawów ogrodowych.

Należy również unikać lamp, które posiadają niestandaryzowane żarniki, których jest na rynku stosunkowo dużo. Jest to przeważnie słabej jakości import azjatycki. Warto mieć lampę z żarnikiem, który bez problemu kupimy w przypadku przepalenia. Warto przed zakupem zapytać sprzedawcy o symbol żarnika lampy i sprawdzić w internecie czy jest on stosunkowo łatwy do zakupu.

Warto również zwrócić uwagę na to, czy sterylizator UV posiada jakikolwiek system wskazujący błąd pracy lampy lub konieczność wymiany żarnika. Sterylizator zawsze posiada przetwornicę (zasilacz), który powinien być wyposażony w system sygnalizacji diodowej. Na rynku są dostępne lampy, które błąd pracy lampy (wynikający w większości przypadków z przepalenia żarnika) sygnalizują określonym sygnałem dźwiękowym. W większości przypadków jest to jednak rozwiązane za pomocą prostych oznaczeń świetlnych. W sterylizatorach marki Nordic Tec jest to rozwiązane w sposób prosty i praktyczny, tj. na przetwornicy widać 2 diody, zieloną - sygnalizującą pracę sterylizatora i czerwoną, która włącza się gdy występuje konieczność wymiany.

Montowanie lampy UV w domu, jakieś wskazówki?

Sterylizator UV należy zamontować przede wszystkich tak, abyśmy mieli później dostęp do niego - w celu przeprowadzenia podstawowych czynności serwisowych. Około raz na rok należy wymienić w lampie żarnik lub przeczyścić menzurę kwarcową (co zaleca się nawet częściej, niż raz do roku) - więc warto o tym pomyśleć wyznaczając miejsce montażu. 

Bardzo ważna wskazówka: Montując sterylizator UV na ścianie i podpinając go pod system CWU w domu , jak wyżej opisano, pamiętamy, że co jakiś czas potrzebujemy dostać się do lampy. Wyłączenie lampy UV i wymiana żarnika oraz w szczególności wyciągnięcie tuby kwarcowej chroniącej żarnik - może powodować ubytek wody. Aby uniknąć spuszczania wody z całej instalacji, co było by kosztogenne i absolutnie pozbawione sensu - należy z każdej strony lampy UV (na wejściu oraz wyjściu) zaopatrzeć się w zawory kulowe odcinające. Spowoduje to, że w przypadku jakichkolwiek problemów ze sterylizatorem będziemy mogli go odciąć od instalacji i puścić wodę alternatywnym obejściem. Rozwiązanie to obrazuje nasza fotografia.

W większości lampę tego typu można zamontować w dowolnej pozycji tj. w poziomie lub w pionie, jak na naszym zdjęciu. Warto jednak lampę połączyć solidnie z instalacją, porządnymi rurkami usztywniającymi. Lampa UV nie powinna być montowana z żadnymi giętkimi wężami, które jedynie dodatkowo ją obciążają. 

Czy mogę zsynchronizować sterylizator UV z przepływem wody lub zamontować włącznik czasowy, w celu oszczędności prądu?

Jest to bardzo częste pytanie jakie otrzymujemy od użytkowników lub osób planujących zakup systemu sterylizacji wody ultrafioletem. Odpowiedź brzmi jednoznacznie - nie jest to wskazane i odradzamy takie rozwiązanie. 
Po pierwsze taka sterylizacja jest nieskuteczna, nawet z kilku powodów - włączona lampa UV stanowi barierę dla bakterii i grzybów, która jest w zasadzie nie do przekroczenia. Przed lampą jednak mikroby te mogą się nadal spokojnie rozwijać, a wyłączanie lampy może powodować ich przenikanie do naszej instalacji, a potem rozwój nowych ich ognisk już za lampą UV. Po drugie żarnik osiąga swoją optymalną skuteczność dopiero po kilku sekundach. Te pierwsze kilka sekund przepływu - które miałoby uruchomić lampę to jednak spora ilość wody, która nie będzie realnie sterylizowana.
Kolejnym powodem jest sama żywotność lampy czy raczej żarnika. Żarnik TUV emitujący promieniowanie ultrafioletowe nie jest tradycyjną żarówką i nie jest przystosowany do ciągłego włączania i wyłączania. Jest natomiast świetnie przystosowany do pracy ciągłej. Paradoksalnie przepali się dużo szybciej przy zbyt częstym włączaniu i wyłączaniu go, niż przy ciągłej pracy (także wielomiesięcznej). Znamy historię osób, które eksperymentowały z synchronizacją lampy z przepływem wody w hydroforze i z reguły żywotność żarnika UV skracała się do kilku tygodni (gdy w normalnych warunkach żarnik wymienia się średnio raz na rok).

Częstym argumentem za częstszym wyłączaniem lampy jest oszczędność energii. To zrozumiałe, zwłaszcza w czasach drożejącego prądu. Wydatek związany z konsumpcją energii elektrycznej warto więc wyliczyć przed zakupem. Np. lampa NORDIC TEC 55W ma pobór mocy rzędu 60-70W. Zużywa więc około 1,5-1,7 kWh na dobę, a miesięcznie ok. 45-50 kWh. Jest to miesięczny wydatek nie większy niż 30-40 zł licząc po rynkowych cenach prądu. Jeśli mówimy o lampie 30W - koszt ten spada do poziomu poniżej 20zł miesięcznie.

Reasumując - sterylizator UV powinien pracować w systemie ciągłym - tj. 24/7. Sterylizator UV powinno się wyłączać z sieci jedynie w sytuacjach nieobecności dłuższych niż 1-2 dni. Odradzamy wyłączanie lampy na noc, na czas gdy jesteśmy w pracy, na czas gdy idziemy z psem na spacer i nikogo nie ma w domu - i w podobnych sytuacjach. Zalecamy wyłączanie UV gdy wyjeżdżamy na weekend lub choćby na 1 pełną dobę - taki zabieg z pewnością przysłuży się żywotności lampy.

Czy sterylizacja wody UV zlikwiduje problem E-Coli?

W domkach jednorodzinnych najczęściej tak - sterylizacja UV zabija 99,9% mikroorganizmów typu E-Coli. W większych i rozległych instalacjach, jak np. budynki użytkowe z większą rozległością sieci wodnej (np. szkoły, centra handlowe, ośrodki wypoczynkowe, hotele itd) jednak często zdarza się, że E-Coli zdążyło stworzyć swoje ogniska w bardziej odległych częściach instalacji. Wówczas mimo sterylizacji wody wchodzącej do instalacji E-Coli rozwija się za lampą. Taka sytuacja oprócz montażu lampy UV odpowiedniej wielkości wymaga także oczyszczenia instalacji za pomocą odpowiedniego środka odkażającego opartego na podchlorynie wapnia. W domkach jednorodzinnych jednak, z uwagi na to, że instalacja jest mniej rozległa i praktycznie cała woda użytkowa kumuluje się w zasobniku do takich sytuacji dochodzi rzadziej i z reguły montaż lampy UV powinien pomóc.

Zapraszamy do zapoznania się z naszym katalogiem lamp UV, z żarnikami marki PHILIPS.