Chlor jest jednym z najczęściej stosowanych środków do dezynfekcji wody pitnej. Jego głównym zadaniem jest eliminacja bakterii, wirusów i innych mikroorganizmów, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka. Dzięki chlorowaniu woda staje się bezpieczna do spożycia i nie wymaga dodatkowej sterylizacji przed użyciem. Jednak mimo swoich zalet, chlor może mieć także niekorzystny wpływ na instalacje wodne oraz urządzenia hydrauliczne.
Pierwsze udokumentowane zastosowanie chloru do dezynfekcji wody pitnej miało miejsce na początku XX wieku – dokładnie w 1908 w USA. Wówczas inżynierowie John L. Leal i George Warren Fuller wprowadzili system stałego chlorowania wody w miejskim wodociągu w Jersey, co znacznie ograniczyło występowanie chorób zakaźnych, takich jak dur brzuszny czy cholera.
Po tym sukcesie metoda ta szybko rozprzestrzeniła się na inne miasta w Stanach Zjednoczonych, a następnie na cały świat. W Europie chlorowanie zaczęto stosować już około 1910, a więc przed I wojną światową, między innymi w Wielkiej Brytanii i Francji - choć wybuch I wojny światowej znacząco spowolnił rozpowszechnianie się chlorowania, jako, że większość pieniędzy publicznych w oczywisty sposób była wydawana na potrzeby armii.
Od tamtego czasu chlorowanie stało się najpowszechniejszym sposobem dezynfekcji wody pitnej na świecie. Chlorowanie umożliwiło likwidację wielu chorób zakaźnych - jako, że wiele bakterii przenosiło się z wodą. Ograniczyło także znacząco śmiertelność dzieci (które są szczególnie podatne na infekcje, np. w wyniku obecności E-Coli lub Legionelli w wodzie).
Obecnie, mimo rozwoju nowoczesnych technologii takich jak ozonowanie czy dezynfekcja promieniami UV, chlor pozostaje standardowym i obowiązkowym środkiem dezynfekcyjnym w większości systemów wodociągowych – zwłaszcza tam, gdzie konieczne jest utrzymanie ciągłego zabezpieczenia mikrobiologicznego wody podczas transportu do użytkownika. Bez chloru cywilizacja zachodnia nie osiągnęłaby obecnej długości życia - nawet jeśli coraz częściej pojawiają się poglądy lub moda na powrót do życia zgodnie z naturą.
Chlor stosowany w formie gazowej, płynnej (np. podchloryn sodu) lub stałej (tabletki chlorowe) działa jako silny utleniacz. Niszczy struktury komórkowe drobnoustrojów, zapewniając skuteczną dezynfekcję wody. Ponadto, jego działanie jest długotrwałe – w odróżnieniu od innych metod dezynfekcji (np. ozonowania), chlor utrzymuje swoje właściwości w sieci wodociągowej, chroniąc wodę aż do punktu poboru.
Chlor stosuje się nie tylko w sieciach wodociągowych, ale także w basenach czy na pływalniach. Brak jego stosowania - w zasadzie zmuszałby tego typu obiekty do ponoszenia ogromnych kosztów wymiany wody.
Chlor, mimo skuteczności bakteriobójczej, może wpływać na właściwości fizykochemiczne wody. W nadmiernych stężeniach powoduje:
Z tego względu ilość chloru w wodzie pitnej jest ściśle kontrolowana i utrzymywana na poziomie zapewniającym bezpieczeństwo użytkowników przy minimalnym wpływie na jakość wody. Jest to ściśle regulowane przez ustawodawstwo krajowe oraz dyrektywę unijną o jakości wody - która zmusza poszczególne kraje EU zarówno do dbania o czystość wody, jak do zapewnienia bezpieczeństwa poprzez nie przekraczanie bezpiecznych dawek chloru.
Chlor, jako silny utleniacz, może przyspieszać procesy korozyjne w metalowych elementach instalacji. Dotyczy to zwłaszcza rur stalowych, mosiężnych i miedzianych, ale także armatury, zaworów, zasobników czy wymienników ciepła. W dłuższym okresie eksploatacji - jeśli stężenia chloru są duże - może to prowadzić do:
Szczególnie wrażliwe są urządzenia takie jak:
Aby ograniczyć negatywny wpływ chloru na systemy wodne, stosuje się różne rozwiązania:
☑️✅ Trzeba jednak pamiętać, że w normalnych warunkach woda nie powinna mieć zwiększonej zawartości chloru - o to ma dbać dostawca wody. Szczególnie należy zwrócić więc na to uwagę tylko jeśli mowa o jakichś specjalnych warunkach czy wyjątkowych sytuacjach.
Np. w przypadku posiadania basenu, gdzie będziemy używać chloru w większym stężeniu (co jest w zasadzie niemal pewne) komponenty układu grzewczego czy filtracyjnego muszą być dobrane starannie. Dotyczy to w szczególności filtrów oraz wymienników ciepła - te ostatnie muszą być dedykowane do basenów, a nie klasycznych układów grzewczych.
W przypadku basenów czy wody ze studni można częściowo ograniczyć stosowanie chloru - np. poprzez stosowanie bakteriobójczych sterylizatorów UV.
W przypadku techniki basenowej występują również specjalne generatory chloru wykorzystujące sól (czyli tzw. elektrolizery solne). Są to urządzenia, które produkują chlor bezpośrednio na miejscu, poprzez proces elektrolizy roztworu soli kuchennej (chlorku sodu – NaCl). Rzadziej - ale jednak - są one stosowane również w większych układach grzewczych w budynkach przemysłowych. Warto pamiętać, że te rozwiązania są szczególnie ryzykowne - dla poszczególnych komponentów ogrzewania, jako, że pozostałości soli mogą być bardzo szkodliwe. Wysokie stężenia chloru w połączeniu z solą rozłożą z czasem nawet wyższej jakości stal nierdzewną.
W uproszczeniu, sól rozpuszcza się w wodzie, a następnie w komorze elektrolitycznej pod wpływem prądu elektrycznego zachodzi reakcja chemiczna:
W wyniku tej reakcji powstaje chlor (Cl₂), który służy do dezynfekcji wody, oraz wodorotlenek sodu (NaOH), który delikatnie podnosi pH wody.
Chlor pozostaje nieodzownym elementem w procesie uzdatniania i dezynfekcji wody pitnej, zapewniając bezpieczeństwo sanitarne. Jednak jego obecność w instalacjach wodnych może prowadzić do przyspieszonego zużycia elementów hydraulicznych, korozji i pogorszenia jakości wody użytkowej - jednak należy podchodzić to tego racjonalnie i nie demonizować tego zagrożenia, o ile nie chodzi o wyjątkowe sytuacje. Dlatego zaleca się stosowanie rozwiązań ograniczających jego szkodliwe działanie, takich jak filtry węglowe oraz materiały odporne chemicznie - wtedy gdy jest ku temu wskazanie.
Właściwe zbalansowanie poziomu chloru w wodzie pozwala osiągnąć kompromis między bezpieczeństwem mikrobiologicznym a trwałością systemów hydraulicznych – co ma kluczowe znaczenie zarówno dla użytkowników indywidualnych, jak i dla dużych instalacji wodnych w budynkach mieszkalnych czy przemysłowych.
BLOG:
Jak działa uzdatnianie wody promieniami UV? Jak działają lampy UV do wody?
Czy dezynfekcja wody w ogóle jest potrzebna i dlaczego za pomocą UV?
Historia dezynfekcji wody promieniami UV - nowość czy stary wynalazek?
Warto stosować lampy UV do basenu? Dezynfekcja wody basenowej UV?
Jaki wymiennik ciepła do basenu?
Lampa UV do wody w domu jednorodzinnym. Jak dobrać filtr UV do wody? Co trzeba wiedzieć?
Zostaw komentarz