Nord Stream 2: z perspektywy czasu. Jak to rzeczywiście było?

354 Wyświetlenia 0 Lubię
Wysłany dnia: 2025-01-31
 

Nord Stream 2 od samego początku budził emocje – nie tylko w Europie, ale na całym świecie. Imponujący gazociąg - 1234 kilometry, łączyć miał Rosję z Niemcami przez Morze Bałtyckie. Jego głównym celem było podwojenie przepustowości w przesyle gazu istniejącego już Nord Stream 1. Choć budowa rozpoczęła się w 2011 roku i zakończyła we wrześniu 2021 roku, gazociąg wciąż nie został uruchomiony.

Podzielone Opinie na Temat Nord Stream 2

Od początku Nord Stream 2 dzielił opinie. Dla krajów Europy Zachodniej, które miały być głównymi odbiorcami gazu, projekt ten oznaczał: stabilne dostawy gazu (miał zmniejszyć ryzyko przerw w dostawach), bo dodatkowa infrastruktura miała zapewnić niezawodność systemu energetycznego.

Jednak USA i państwa Europy Wschodniej patrzyły na niego z dużą dozą sceptycyzmu. Obawy dotyczyły przede wszystkim:

  • Zwiększenia zależności od rosyjskiego gazu, co mogłoby osłabić niezależność energetyczną Europy, a wzmacniać pozycję Rosji wobec krajów Europejskich, w tym państw uznawanych za wpływowych graczy w UE (mowa oczywiście o Niemczech, ale także np. o Holandii, Belgii czy Austrii).
  • Konsekwencji geopolitycznych – większa kontrola Rosji nad dostawami gazu mogłaby wpłynąć na politykę międzynarodową.

Te różnice w podejściu doskonale ilustrują, jak głęboko podzielona była (i jest) międzynarodowa polityka energetyczna.

Symbol Globalnych Napięć Politycznych

Kontrowersje wokół Nord Stream 2 to jednak coś więcej niż tylko kwestie energetyczne. Projekt ten stał się symbolem globalnych napięć, które kształtują współczesne relacje międzynarodowe. W obliczu tych wyzwań przyszłość gazociągu pozostaje niepewna, choć wydawało się, że już jest pogrzebana.

Czym jest Nord Stream 2?

Nord Stream 2 to projekt energetyczny niemiecko-rosyjski, którego celem było zwiększenie dostaw gazu ziemnego z Rosji do Niemiec. Gazociąg biegł przez Morze Bałtyckie, co czynić go miało niezależnym od tzw. państw tranzytowych (Polski, Ukrainy czy Słowacji), marginalizując wpływ tych państw na europejską politykę energetyczną.

Trasa gazociągu, łącząca rosyjską Ust-Lugę z niemieckim Lubminem, odzwierciedla złożoność relacji międzynarodowych, które towarzyszą tego typu projektom. W obliczu globalnych napięć politycznych stał się on kluczowym punktem w debacie o przyszłości europejskiego rynku energetycznego. W rozumieniu strategów rosyjskich mogło to pozbawić dotychczasowego znaczenia geopolitycznego Ukrainę (która była na swój sposób ważna, ponieważ przez jej teren dotąd biegły ważne gazociągi - te jednak po uruchomieniu nowej nitki bałtyckiej miały stać się mniej znaczące). Utrata wpływu na transfer gazu przez Ukrainę, powodowała, że przestawała być ona znaczącym partnerem dla Zachodu - co mogło ułatwiać przejęcie kontroli nad nią przez Rosjan. Tak widziała to Europa Wschodnia, w tym Polska czy Szwecja, jednak Niemcy odpierały te argumenty powołując się na znaczenie ,,wyłącznie biznesowe" tego projektu. Próba przejęcia Ukrainy nastąpiła jednak w zasadzie bezpośrednio po ukończeniu budowy infrastruktury - co byłoby argumentem za trafnością obaw stolic Europy Wschodniej.

Trasa gazociągu przez Morze Bałtyckie

Trasa Nord Stream 2 przez Morze Bałtyckie to jeden z kluczowych elementów tego projektu. Gazociąg przebiega przez Zatokę Narewską (pomiędzy Estonią a Finlandią). Morze Bałtyckie, jako strategiczny region, odgrywa kluczową rolę w logistyce i dostawach gazu, umożliwiając bezpośrednie połączenie między Rosją a Niemcami.

Wybór trasy przez Morze Bałtyckie miał pozwolić:

  • Uniknąć potencjalnych problemów związanych z tranzytem przez kraje trzecie, czyli eliminować znaczenie krajów takich jak Polska, Ukraina, Litwa czy Słowacja.
  • Zwiększyć stabilność dostaw gazu i wolumen dostaw gazu.
  • Umożliwić Niemcom ściślejszą współpracę z Rosją - ponieważ Niemcy zakładały redystrybucję rosyjskiego gazu, czyli jego dalszą sprzedaż do innych krajów, dzięki swojej infrastrukturze. Niemcy stałyby się hubem gazowym - i dołączyłyby do potęg surowcowych świata (samemu surowców nie produkując). W planach pomijano jednak lub nie zauważano, że w tym układzie Rosja stanie się ogromną potęgą z potencjałem wzrostowym w perspektywie sprzedaży gazu w ilościach większych niż kiedykolwiek, z ogromnymi środkami, które mogła przeznaczyć także na zbrojenia.

Jednocześnie trasa ta wzbudzała kontrowersje – zarówno ze względu na jej wpływ na środowisko naturalne, jak i kwestie związane z bezpieczeństwem energetycznym regionu. Smaczku dodawał fakt, że Niemcy marginalizując rolę Europy Wschodniej działały w zasadzie przeciw krajom, z którym łączył ich (i łączy dalej) sojusz NATO, współpracując z państwem, które było dla NATO tradycyjnym rywalem.

Nord Steam 2 Mapa

Mapa pochodzi ze strony OSW - tj. Ośrodka Studiów Wschodnich.

Główne podmioty zaangażowane w projekt

Kluczową rolę w tym przedsięwzięciu odgrywa rosyjska spółka państwowa Gazprom, będąca głównym właścicielem i operatorem gazociągu. Jednak projekt nie byłby możliwy bez wsparcia finansowego niemieckich partnerów, takich jak Nord Stream 2 AG, Uniper SE, Wintershall Dea GmbH, OMV AG, Royal Dutch Shell oraz ENGIE SA.

Rola Gazpromu jako właściciela i operatora

Gazprom jako największa rosyjska firma energetyczna, odpowiada za budowę oraz eksploatację gazociągu, co podkreśla jego strategiczne znaczenie w rosyjskiej polityce energetycznej. W momencie budowy jednak nazwa Gazprom już wielu obserwatorom kojarzyła się w zasadzie z narzędziem wykorzystywanym do nacisków politycznych na wschodnią Europę.

Nord Stream 2 AG: Kontrowersyjny wybór szefa spółki

Spółka Nord Stream 2 AG, będąca zależna od Gazpromu, została powołana specjalnie do zarządzania i realizacji projektu Nord Stream 2 od strony Niemiec. Na jej czele stał Matthias Warnig - pikanterii dodawał tu fakt, że był to były oficer Stasi (czyli dawnej wschodnio-niemieckiej bezpieki, ściśle współpracującej z Rosjanami w czasach komunizmu). W Niemczech jednak nie było to szeroko komentowane, ani nie wzbudzało większego oburzenia, choć w Europie Wschodniej było komentowane definitywnie negatywnie.

Polityczne i geopolityczne aspekty Nord Stream 2

Projekt Nord Stream 2 stanowił element większej układanki politycznej i geopolitycznej, który od samego początku budził kontrowersje. Dyskusje wykraczały daleko poza kwestie energetyczne, wpływając na relacje międzynarodowe. Czy Nord Stream 2 to jedynie infrastruktura, czy może jednak coś więcej – instrument wpływu i nacisku?

Niemcy jako główny odbiorca gazu

W obliczu transformacji energetycznej Niemcy postrzegały Nord Stream 2 jako sposób na zaspokojenie rosnącego zapotrzebowania na gaz ziemny. To miało wspierać ich dążenia do redukcji emisji CO2 poprzez stopniowe odchodzenie od węgla i energii jądrowej - ponieważ równolegle na Zachodzie miało miejsce apogeum tzw. klimatyzmu. Pomimo tego, że np. w 2021 Polska kupowała od Niemiec dobra za 78 mld €, a Rosja za kwotę trzykrotnie mniejszą - politycy w Berlinie uznali, że projekt wart jest ryzyka zepsucia pewnych relacji międzynarodowych z Warszawą czy Sztokholmem, ponieważ mając odpowiednie wpływy w Unii Europejskiej jako jej największy płatnik - będą w stanie narzucić innym krajom odejście od węgla (a być nawet od atomu) i przejście na gaz rosyjski - kupowany w Niemczech, z doliczeniem marży za przesył.

Krytyka ze strony Stanów Zjednoczonych i Ukrainy, sankcje USA

Projekt Nord Stream 2 spotkał się od razu z ostrą krytyką ze strony Stanów Zjednoczonych i Ukrainy. Kraje te podnosiły:

  • USA: Zwiększenie zależności Europy od rosyjskiego gazu, co może osłabić bezpieczeństwo energetyczne regionu - Amerykanie przypisywali sobie zainteresowanie regionem ponieważ powiązana była z zainteresowanymi krajami sojuszem NATO.
  • Ukraina: Utrata dochodów z tranzytu gazu, co osłabi jej pozycję gospodarczą i polityczną.

Po drugiej stronie pojawiały się jednak argumenty, że zacieśnianie współpracy nie może być odbierane jako wrogie, a ostatecznie o polityce energetycznej Niemiec i Rosji powinno się decydować w Berlinie i w Moskwie. USA odpowiedziało sankcjami na podmioty działające w ramach Nord Stream 2, jednak nie wpłynęły one znacząco na zmianę sytuacji.

Odstąpienie od uruchomienia projektu

Projekt ostatecznie nie został uruchomiony, gdyż szok jaki przeżył świat po agresji Rosji na Ukrainę spowodował szerszy odzew oraz moralne uzasadnienie dla zatrzymania projektu, mimo, że infrastruktura za miliardy € została właśnie ukończona. Chcąc przyspieszyć biurokratyczne procedury otwarcia projektu po stronie niemieckiej - w 2022 po agresji na Ukrainę Rosja wstrzymała dostawy gazu do Europy (za pośrednictwem dotychczasowych nitek), aby wywołać widmo braku gazu przed zbliżającą się zimą. To miało zmusić Berlin do uruchomienia, teraz jeszcze bardziej kontrowersyjnego projektu - jednak presja międzynarodowa była już zbyt silna, a kraje Europy pracowały nad przyspieszeniem dywersyfikacji dostaw gazu w tempie wcześniej nie spotykanym. Zawalił się fundament niemieckiej przyszłości energetycznej, plan na zdominowanie sektora - ale i dotychczasowy fundament przewagi konkurencyjnej niemieckiej gospodarki, tj. dostęp do tanich surowców energetycznych zza Uralu.

Eksplozja i sabotaż Nord Stream 2

26 września 2022 roku doszło do eksplozji, które uszkodziły gazociągi Nord Stream 1 i 2, w pobliżu duńskiej wyspy Bornholm. Eksplozje wywołały lawinę spekulacji na temat ich przyczyn i potencjalnych konsekwencji.

Wkrótce po zdarzeniu pojawiły się liczne podejrzenia o celowy sabotaż. Znalezione w pobliżu ślady materiałów wybuchowych zdają się potwierdzać te przypuszczenia, sugerując, że eksplozje mogły być wynikiem starannie zaplanowanego działania. To wydarzenie stało się punktem zapalnym w debacie o bezpieczeństwie infrastruktury energetycznej w Europie, zmuszając do refleksji nad jej ochroną. Jednoznacznie nie ustalono kto dokonał eksplozji.

W obliczu tych wydarzeń nasuwa się kluczowe pytanie: jakie kroki należy podjąć, aby wzmocnić ochronę infrastruktury energetycznej i zapobiec podobnym incydentom w przyszłości?

Wpływ na środowisko: Uwolnienie metanu do Bałtyku

Eksplozje gazociągu Nord Stream 2 w 2022 roku miały katastrofalne skutki dla środowiska, w tym uwolnienie ogromnych ilości metanu do Bałtyku. Ten silny gaz cieplarniany ma destrukcyjny wpływ na klimat. Jego emisja do atmosfery i wód morskich stanowi poważne zagrożenie dla ekosystemu Bałtyku, który już teraz zmaga się z wieloma wyzwaniami ekologicznymi.

Następstwa porzucenia projektu NS2 - zmiany w UE

Nie chcemy brać udziału w tworzeniu teorii spiskowych, jednak trudno nie zwrócić uwagi na pewne koincydencje. Do momentu gdy gaz z Rosji w perspektywie miał popłynąć szerokim strumieniem NS2 do Niemiec polityka europejska kształtowana przez Komisję Europejską - idealnie wpisywała się w plany gospodarcze Berlina. Gaz był powszechnie uznawany za paliwo ekologiczne. Elektrownie gazowe w planach UE powinny odgrywać główną rolę w zastępowaniu starych elektrowni węglowych w Polsce czy na Słowacji - przedstawiane jako czyste i super-stabilne. Miały wręcz zastąpić nawet bloki elektrowni atomowych (choć tu napotykano ogromny opór Francji, której energetyka w zasadzie stoi na atomie).

W momencie upadku projektu NS2 nagle Komisja Europejska uznała gaz za nieekologiczny, mimo, że wcześniej nie pojawiały się żadne tego typu głosy, ani w kręgach politycznych elit europejskich, ani w świecie think-tanków naukowych uznawanych za zbliżone do tych kręgów. Czy to nie wydaje się dziwne, że gaz został uznany za paliwo nieekologiczne i ogłasza odejście od gazu i zakaz dotowania kotłów gazowych? Czy w ogóle ktoś uwierzyłby, że UE zabroniłaby swoim państwom rozwijania systemów gazowych, gdyby niemiecki projekt NS2 się powiódł? A przecież gaz jest dostępny, po przejściowych trudnościach Europa pozyskuje go z innych źródeł - a cena się stabilizuje.

Jeśli nie gaz to co? Nowa polityka Komisji Europejskiej

Co ciekawe - w nowych planach Komisji Europejskiej zieloną rewolucję należało kontynuować już z wykluczeniem gazu, który miał być teraz zastąpiony przez ... pompy ciepła. Nie musimy prawdopodobnie wspominać, że krajem produkującym najwięcej pomp ciepła w Europie są ... Niemcy.

Czyżby Unia Europejska stała się narzędziem realizacji niemieckiego interesu gospodarczego przynajmniej w aspekcie polityki energetycznej?

Alternatywy dla Nord Stream 2

W obliczu kontrowersji i wyzwań związanych z projektem Nord Stream 2, Europa intensywnie poszukuje sposobów na zapewnienie stabilnych i zróżnicowanych dostaw gazu. Jednym z najbardziej dla nas obiecujących rozwiązań jest Baltic Pipe – gazociąg łączący Polskę z Norwegią, uruchomiony w 2022 roku. To kluczowy element strategii dywersyfikacji źródeł energii w regionie. Równie istotnym projektem jest Terminal LNG w Świnoujściu, który umożliwia import skroplonego gazu ziemnego z różnych zakątków świata. Dzięki tym rozwiązaniom Polska znacząco zmniejsza swoją zależność od rosyjskich dostaw.

Baltic Pipe: Nowy gazociąg łączący Polskę z Norwegią

Baltic Pipe to przełomowy projekt, który otwiera Polsce dostęp do norweskich złóż gazu, oferując realną alternatywę dla Nord Stream 2. Uruchomiony w 2022 roku, gazociąg ten stanowi fundament nowoczesnej infrastruktury energetycznej, mającej na celu zwiększenie bezpieczeństwa dostaw gazu do Polski i Europy Środkowej. Dzięki niemu Polska zyskuje stabilne i niezależne źródła energii, co znacząco ogranicza zależność od rosyjskiego gazu.

Terminal LNG w Świnoujściu: Dywersyfikacja dostaw gazu

Terminal LNG w Świnoujściu to filar polskiej strategii dywersyfikacji dostaw gazu, stanowiący istotną alternatywę dla gazu z Nord Stream 2. Dzięki tej nowoczesnej infrastrukturze Polska może importować skroplony gaz ziemny (LNG) z różnych części świata – od Kataru, przez USA, aż po Norwegię. To rozwiązanie znacząco zwiększa elastyczność i bezpieczeństwo energetyczne kraju, jednocześnie redukując zależność od jednego dostawcy.

Terminal LNG w Świnoujściu odgrywa również kluczową rolę w europejskim systemie energetycznym. Jego zdolność do przyjmowania i regazyfikacji LNG czyni go strategicznym punktem na mapie dostaw gazu w Europie Środkowej i Wschodniej. Wspiera on wysiłki na rzecz budowy bardziej zróżnicowanego i odpornego systemu energetycznego w regionie, zwiększając stabilność dostaw i bezpieczeństwo energetyczne całej Europy.

Przyszłość Nord Stream 2

Losy Nord Stream 2 wciąż pozostają niepewne, a możliwe scenariusze jego przyszłości są zarówno różnorodne, jak i trudne do przewidzenia. Głównym powodem tej sytuacji są napięcia polityczne oraz geopolityczne, które od samego początku towarzyszyły temu projektowi. W obliczu dynamicznych zmian na arenie międzynarodowej pytanie o to, czy gazociąg kiedykolwiek zostanie uruchomiony, wciąż pozostaje bez odpowiedzi. Co więcej, pojawiają się spekulacje dotyczące potencjalnej sprzedaży infrastruktury, co mogłoby otworzyć nowe możliwości i kierunki rozwoju dla Nord Stream 2. Czy jednak zostanie otwarty?

Możliwości reaktywacji gazociągu..

Pomimo obecnych trudności, kwestia reaktywacji Nord Stream 2 nadal budzi zainteresowanie. W obliczu zmieniających się realiów politycznych i gospodarczych, niektórzy eksperci sugerują, że przywrócenie gazociągu do działania mogłoby być rozważane w przyszłości, po podpisaniu zbliżającego się pokoju na Ukrainie. Złośliwi mówią, że był by to powrót do ,,business as ussual", ciężko się nie zgodzić, ponieważ jest spora doza prawdy w tym, że bez ukończenia Nord Stream Rosja mogłaby nie dokonać inwazji na Ukrainę (nie ryzykowałaby, ponieważ Ukraina wielokrotnie wspominała o możliwości wysadzenia gazociągów na jej terenie, choć ostatecznie do tego nie doszło).

W tym kontekście przyszłość Nord Stream 2 pozostaje wielką niewiadomą, a jego los zależy od dalszego rozwoju globalnej sytuacji politycznej i gospodarczej.

Lekcje dla Europy z kontrowersji wokół Nord Stream 2

Kontrowersje związane z Nord Stream 2 dostarczają Europie cennych lekcji w zakresie bezpieczeństwa energetycznego i polityki międzynarodowej. Kluczowe wnioski obejmują:

  • Konieczność dywersyfikacji źródeł energii, co pozwoliłoby zmniejszyć zależność od jednego dostawcy.
  • Znaczenie przejrzystości oraz międzynarodowej współpracy przy realizacji dużych przedsięwzięć infrastrukturalnych.
  • Potrzebę wzmocnienia pozycji Europy na globalnym rynku energetycznym.

Dzięki tym doświadczeniom Europa ma szansę uniknąć błędów z przeszłości i zapewnić sobie stabilną oraz zrównoważoną przyszłość energetyczną. Jakie jeszcze kroki mogą podjąć europejskie kraje, by osiągnąć te cele? To pytanie pozostaje kluczowe.

 
Opublikowany w: Kotły CO i wszystko z nimi związane

Zostaw komentarz

Kod bezpieczeństwa