Francja od dziesięcioleci stanowi wyjątkowy przykład państwa, które swoją politykę energetyczną oparło niemal całkowicie na energii jądrowej. To właśnie dzięki niej kraj ten stał się jednym z najbardziej niezależnych energetycznie państw w Europie oraz światowym liderem w dziedzinie wykorzystania technologii nuklearnej w energetyce cywilnej.
Decyzja o rozwoju energetyki jądrowej zapadła we Francji w latach 70. XX wieku, w odpowiedzi na globalny kryzys naftowy. Ówczesny rząd postawił na zasadę „tout nucléaire” - czyli - „wszystko oparte na atomie”. Program atomowy miał na celu uniezależnienie kraju od importu surowców energetycznych i zapewnienie stabilnych dostaw energii elektrycznej. Straty jakie spowodował kryzyz naftowy z 1973-1974 - miały się więcej nie powtórzyć, przynajmniej w kontekście energetyki.
W ciągu kilku dekad Francja zbudowała rozbudowaną sieć elektrowni jądrowych, w większości opartych na technologii reaktorów wodnych ciśnieniowych (PWR). Obecnie w kraju działa 56 reaktorów zlokalizowanych w 18 elektrowniach, co czyni Francję drugim – po Stanach Zjednoczonych – największym producentem energii jądrowej na świecie.
Francja stawiana jest za wzór światowy dobrze zarządzanej energytki atomowej. System jest raczej bezawaryjny, nie odnotowuje się poważniejszych incydentów.
Nie, przy dobrym zarządzaniu ryzyko jest w zasadzie marginalne, we Francji pomimo tylu reaktorów nigdy nie doszło do katastrofy, poza drobnymi niegroźnymi incydentami. Temat potencjalnego niebezpieczeństwa związanego z wybuchem elektrowni atomowej czy podobnymi zjawiskami właściwie na codzień nie funkcjonuje. Społeczeństwo żyje innymi sprawami i podsumowując - nie ma w zasadzie szans na powtórkę z Czarnobyla nad Sekwaną.
✅ Dlaczego? Odpowiedź jest prosta, system atomu we Francji jest bardzo dobrze zarządzany. 85% kosztów związanych z administracją elektrowni idzie na zapewnienie bezpieczeństwa reaktorów. Dla porównania w elektrowniach radzieckich, w tym w Czarnobylu jedynie 5% kosztów szło na bezpieczeństwo, to wiele wyjaśnia.
Około 70% całkowitej produkcji energii elektrycznej we Francji pochodzi z elektrowni atomowych. To najwyższy odsetek w Europie i jeden z najwyższych na świecie. Dzięki temu Francja od wielu lat utrzymuje stosunkowo niskie ceny energii elektrycznej i może eksportować jej nadwyżki do krajów sąsiednich, w tym Niemiec, Włoch czy Belgii. Francja nie tylko ma bardzo tanią energię, Francja zarabia na sprzedaży energii elektrycznej - ,,towaru'' bardzo drogiego i deficytowego w czasach kryzysu energetycznego. Francja nie uzależniła się od niczyjego gazu, węgla czy jakiegokolwiek innego surowca dostarczanego z zewnątrz. Tą drogą poszły natomiast Niemcy, które nie dość, że wyłączyły reaktory atomowe (ostatnie w 2023) to jeszcze uzależniły swój system energetyczny od Moskwy, za co przyszło im surowo zapłacić.
Aktualnie Niemcy po wyłączeniu swoich elektrowni atomowych mają ceny 2-krotnie wyższe od Francji, w zakresie elektryczności. Odejście od atomu spowodowało w Niemczech ogromny kryzys, przemysł bez taniej energii stał się niekonkurencyjny, fabryki stanęły, zaczęły redukować zatrudnienie. Z powodu braku energii - Berlin zaczął importować energię... z Francji. Niemcy zlikwidowali swój atom, a potem z braku innych perspektyw zaczęli kupować energię z elektrowni jądrowych we Francji, to niebywałe, biorąc pod uwagę, że ich elektrownie atomowe w momencie wyłączania były jeszcze sprawne i przyczyny wyłączenia były czysto ideologiczne.
Niemcy chcieli pokazać światu, że można atom zastąpić wiatrakami i fotowoltaiką. Czy to się udało? W określonych warunkach pogodowych jest nienajgorzej. Jednak np. w 2022 Berlin przypominał nocną stolicę ciemności z uwagi na braki energii. To nie przypomina stolicy bogatego kraju, a raczej rodzi skojarzenia z północnokoreańską satrapią.
Jedna liczba, która wszystko podsumowuje - w 1992 roku Niemcy (po zjednoczeniu) generowały 498 TWh energii. Dziś - po ponad 30 latach nie są w stanie tego osiągnąć, w 2023 wyprodukowali tylko 87% tej wartości. To jest katastrofa, która pociągnęła za sobą kryzys gospodarczy jakiego Niemcy nie znali od lat.
Tymczasem Francja ma nadwyżki energii, taniej, którą chętnie eksportuje. Kryzys energetyczny to właściwie okazja, a nie problem. Energia jądrowa - to suwerenność energetyczna. Zaś kryzysy energetyczne - pochodzą z uzależnienia od innych źródeł energii i - bądźmy uczciwi - z irracjonalnych ideologicznych, klimatycznych decyzji.
Więcej o kulisach sytuacji w Niemczech i wyłączeniu atomu, jak do tego doszło i do czego doprowadziło dowiesz się z poniższego artykułu:
Warto przypomnieć, że Berlin, który uważany jest za najbardziej wpływową stolicę Europy miał przed 2022 pewne zakusy odnośnie zaprojektowania systemu energetyki w Europie, opierając ją na gazie rosyjskim. Berlin w tym scenariuszu miał być hubem gazowym dla Europy, a gaz rosyjski miał płynąć do Niemiec poprzez bałtycki Nord Stream i Nord Stream 2, zbudowane za środki niemieckie. Nieformalna umowa niemiecko-rosyjska, przeciw której protestowała Europa Wschodnia, ale i USA - zakładała, że Moskwa dostarczy taniego gazu, a Niemcy użyją swych wpływów w Europie aby przeforsować gaz jako podstawowe paliwo energetyczne.
W tym scenariuszu Unia Europejska pod nieformalnym przywództwem Niemiec miała zmusić inne kraje do przejścia na gaz, który byłby teraz odsprzedawany przez Niemcy, oczywiście z marżą. Używając swoich wpływów w Komisji Europejskiej Niemcy wymogły takie założenia - Unia Europejska przeforsowała obowiązek transformacji w opariu o gaz. (Dla ścisłości zrezygnowała z tego później, ale dopiero, gdy jasne stało się, że niemiecki plan nie powiódł się, Nord Stream 2 nie został uruchomiony - a dalsza współpraca z Rosją musiała być zakończona pod naciskiem opinii publicznej po pełnoskalowej inwacji armii rosyjskiej na Ukrainę).
Co na to Francja? Jak się odnosiła do planów Niemiec? Niemcy nawet na ochotnika pierwsze wyłączyły swoje elektrownie atomowe - co motywowały wprawdzie ideologią ekologiczną i bezpieczeństwem, ale wielu ekspertów zauważa, że dodatkowym aspektem była także chęć zachęcenia innych krajów, jak Francja - do podobnych działań, pokazanie pewnego rodzaju przykładu, który z czasem podchwycą organizacje antyatomowe i postępowa część społeczeństwa, co z czasem wpłynie na zmianę nastrojów społeczeństwa francuskiego odnośnie atomu.
Francja nie była jednak zainteresowana przebudową swojego systemu energetycznego. Jako ważny gracz w UE zdecydowanie wymogła na Komisji Europejskiej brak ograniczeń dla energii atomowej. Co więcej katastrofa energetyczna Niemiec, w zasadzie utwierdziła społeczeństwo i władze Francji w słuszności tego modelu, choć oczywiście znajdują się odstępstwa i we Francji również istnieją głosy antyatomowe.
Mimo imponujących osiągnięć, francuska energetyka atomowa stoi dziś przed wieloma wyzwaniami. Część reaktorów ma już ponad 40 lat, a ich modernizacja lub wymiana wymaga ogromnych nakładów finansowych. Pojawiają się także pytania o gospodarkę odpadami radioaktywnymi oraz społeczną akceptację dla dalszego rozwoju tej technologii - ponieważ Francuzi jako społeczeństwo o sympatiach lewicowych jest podatne na nowinki ideologiczne.
Rząd Francji zapowiedział jednak kontynuację kursu proatomowego. W 2022 roku prezydent Emmanuel Macron ogłosił plan budowy nowej generacji reaktorów EPR2 oraz rozwój małych reaktorów modułowych (SMR), które mają stanowić uzupełnienie istniejącej infrastruktury. Francja chce w ten sposób nie tylko utrzymać swoją pozycję w Europie, ale również eksportować nowoczesne technologie jądrowe do innych krajów.
Posiadanie systemu energetycznego opartego na energii jądrowej jest korzystne także z innych nieoczywistych względów. 56 reaktorów oznaczało powstanie ogromnej bazy specjalistów i przekierowania badań rozwojowych firm i uniwersytetów na to pole. Francuzi, obok Korekańczyków i Amerykanów są uznawania za jednych z najlepszych specjalisów w branży na świecie. Francja wypracowała własne rozwiązania, które chcętnie spienięża - eksportując je na świat. To francuskie firmy, duże i mniejsze - dzięki doświadczeniu zdobywanemu nad Sekwaną budują elektrownie jądrowe w wielu innych krajach oraz podpisują intratne umowy na serwisowanie. Warto wiedzieć o tym - posiadanie energetyki atomowej oznacza powstanie w kraju branży wysokospecjalistycznej i podniesienie poziomu technologicznego kraju, na czym również można zarabiać.
Francja od lat jest jednym z największych eksporterów technologii jądrowych na świecie, dzięki doświadczeniu francuskie firmy – takie jak EDF czy Framatome – uczestniczą w projektach budowy i modernizacji reaktorów w wielu krajach Europy, Azji i Afryki. Francuski model energetyki jądrowej jest ceniony za wysokie standardy bezpieczeństwa, niezawodność oraz sprawdzoną technologię reaktorów wodnych ciśnieniowych (PWR). Francja aktywnie promuje także rozwój nowoczesnych reaktorów EPR oraz koncepcji małych reaktorów modułowych (SMR), które mają zrewolucjonizować globalny rynek energetyki atomowej. W ten sposób francuskie know-how staje się nie tylko filarem krajowej niezależności energetycznej, ale również jednym z głównych towarów eksportowych państwa. Jądrowe know-how Francji to towar eksluzywny i pożądany, jak najlepsze francuskie wino.
W przeciwieństwie do wielu innych krajów europejskich, Francja wykorzystuje stosunkowo niewielkie ilości gazu ziemnego i węgla do produkcji energii elektrycznej - ale te surowce również są częścią mixu energetycznego. Ich udział jest jednym z najniższych w Europie – łącznie nie przekracza kilku procent. Elektrownie gazowe pełnią głównie funkcję rezerwową, uruchamianą w momentach zwiększonego zapotrzebowania na energię lub podczas przestojów reaktorów jądrowych.
Francja zresztą i w dziedzinie gazu jest bardzo niezależna, choć prawie nie posiada swoich złóż gazu. Posiada jednak 5 terminali LNG, co w zasadzie pozwala na import z dowolnego kraju. Wśród kierunków jest USA, Katar, Norwegia, Algieria. Kiedyś także Rosja - dziś w wyniku sytuacji politycznej po 2022 Francja już nie korzysta z gazu rosyjskiego.
Produkcja energii z węgla została niemal całkowicie wygaszona – w 2023 roku działały już tylko pojedyncze elektrownie węglowe, utrzymywane tymczasowo z przyczyn bezpieczeństwa energetycznego. Francja planuje całkowite odejście od węgla w najbliższych latach, a gaz ziemny traktuje jedynie jako przejściowe źródło energii w procesie transformacji. Dzięki temu kraj ten pozostaje jednym z najmniej emisyjnych systemów elektroenergetycznych w Europie. Ekologia jest we Francji ważna, a jednocześnie zbiega się to z wyczerpywaniem się wielu zasobów węgla w dawnych rejonach przemysłowych.
Dostępne
Dostępne
Choć energia jądrowa pozostaje fundamentem francuskiego systemu energetycznego, Francja jednak konsekwentnie rozwija również odnawialne źródła energii. W ostatnich latach rząd w Paryżu intensywnie inwestuje w fotowoltaikę, energetykę wiatrową – zarówno lądową, jak i morską – oraz w modernizację elektrowni wodnych. Celem jest dywersyfikacja miksu energetycznego i zmniejszenie zależności od atomu w perspektywie długoterminowej. Warto jednak zaznaczyć, ze we Francji OZE stanowi dodatek do misku energetycznego, a nie jego podstawę. Filar energetyki stanowi energia jądrowa i to jest niemal dogmat nad Sekwaną.
Obecnie OZE odpowiadają nawet za około 25% produkcji elektryczności we Francji, a ich udział systematycznie rośnie. Władze dążą jednak do zwiększania udziału, w spsób elastyczny, aby móc być przygotowanym na okresy, gdy OZE się niesprawdza (jak wiemy nie jest to stabilne źródło energii i zależy w wielu wypadkach od warunków pogodowych). Współistnienie energii jądrowej i odnawialnej uznawane jest za najbardziej realistyczny scenariusz dla zapewnienia Francji bezpieczeństwa energetycznego, niskiej emisji gazów cieplarnianych oraz stabilnych dostaw energii - a zarazem uspokajania nastrojów bardziej proekologicznie nastawionej części społeczeństwa.
Francuski system energetyczny jest także już znacznie mniej emisyjny niż w krajach, które wciąż opierają się na węglu lub gazie. Energia jądrowa odpowiada za minimalną emisję dwutlenku węgla, co czyni ją jednym z kluczowych elementów francuskiej strategii neutralności klimatycznej. Oczywiście we Francji również korzysta się z węgla, ale jak wspomnieliśmy nie ma on znacznego udziału.
Francja pozostaje jednym z nielicznych państw świata, które w tak dużym stopniu oparły swój system energetyczny na energii jądrowej. Dzięki temu kraj ten cieszy się wysoką niezależnością energetyczną i niską emisją CO₂, choć równocześnie musi stawić czoła wyzwaniom związanym z modernizacją starzejącej się infrastruktury.
Energia atomowa pozostaje więc nie tylko symbolem francuskiej technologicznej potęgi, ale też kluczowym elementem jej przyszłości energetycznej.
BLOG:
Jak dobrać wymiennik ciepła do kotła gazowego?
Jak dobrać kocioł na pellet do domu? Czym się kierować?
Kocioł elektryczny w instalacji CO - jako główne lub dodatkowe źródło ciepła. Czy to dobre rozwiązanie?
Kocioł gazowy - jak działa? Co to znaczy, że kocioł jest kondensacyjny?
Jaki wymiennik ciepła dla pieca 20 kW?
Ogrzewanie podłogowe na gaz i jego tajemnice
Zostaw komentarz