Czym był Protokół Montrealski i jak wpłynął na rynek techniki grzewczej i chłodniczej?

15 Wyświetlenia 0 Lubię
Wysłany dnia: 2025-08-14
 

Geneza porozumienia montrealskiego 1987 - co to jest i jak to tego doszło?

Protokół Montrealski to międzynarodowe porozumienie podpisane w 1987 roku, mające na celu ochronę warstwy ozonowej Ziemi. Zostało ono przyjęte w odpowiedzi na pojawiające się wówczas najpierw spekulacje - ale potem także dowody naukowe, że niektóre substancje chemiczne – głównie freony (CFC) i halony – powodują degradację ozonu w stratosferze. Odkrycie tzw. dziury ozonowej nad Antarktydą stało się impulsem do szybkich działań na skalę globalną. Antarktyda miała wcześniej jedną z większych warstw ozonu - w związku z tym, że był to kontynent bez fabryk, miast czy kominów. 

Branża chłodnicza była dużo mniej zaawansowana, a pompy ciepła dopiero raczkowały. Ustalenia paktu musiały więc wpłynąć na rozwój branzy pomp ciepła oraz klimatyzacji.

Jakie kraje podpisały Protokół Montrealski

Protokół Montrealski został podpisany początkowo przez 46 państw, ale z czasem przystąpiły do niego wszystkie kraje członkowskie ONZ. W tej sytuacji trudno było go obejść, np. przenosząc produkcję starszych szkodliwych czynników chłodniczych do innych krajów.

Ostatecznie porozumienie stało się jedynym w historii traktatem międzynarodowym ratyfikowanym przez 100% państw świata – obecnie jest stroną 197 krajów (w tym Unia Europejska jako odrębny podmiot). Co ciekawe porozumienie podpisała nawet Korea Północna (w 1995), odmawiająca podpisywania jakichkolwiek porozumień międzynarowych - choć z kontrolą przestrzegania przez nią porozumienia jest raczej słabo.

Wśród pierwszych sygnatariuszy znalazły się m.in.: Stany Zjednoczone, Kanada, Japonia, Wielka Brytania, Francja, Niemcy Zachodnie (wówczas RFN), Włochy, ZSRR - a także PRL, czyli ówczesna Polska. Inicjatorem i krajem uznawanym za twórcę idei, który położył też zasługi dla znalezienia konsensusu - była Kanada, co tłumaczy czemu ostatecznie porozumienie podpisano właśnie w Montrealu, na terytorium kanadyjskim.

Najważniejsze postanowienia Protokołu Montrealskiego 1987

Protokół Montrealski wprowadził harmonogram stopniowego ograniczania, a następnie całkowitego wycofywania produkcji i stosowania substancji zubożających warstwę ozonową (ODS – Ozone Depleting Substances). Wśród nich znalazły się m.in. chlorofluorowęglowodory (CFC), hydrochlorofluorowęglowodory (HCFC) oraz bromowane halony. Dokument przewidywał także wsparcie techniczne i finansowe dla krajów rozwijających się, aby mogły one przejść na bezpieczniejsze technologie.

Każde z państw-sygnatariuszy miało więc wprowadzić przepisy mające na celu ograniczenie np. szkodliwych czynników chłodniczych. Nie wycofując je od razu, ale ustalając harmonogram do mogą być dystrybuowane, od kiedy mają być objęte częściowym zakazem dystrybucji, od kiedy całkowitym zakazem itp. Każde z państw musiało zrobić to indywidualnie w dopasowaniu do specyfiki swojego rynku, ale pospisując protokół potwierdzało akceptację ogólnych terminów i zaleceń.

Zapadł wyrok - tj. obietnica wycofania np. najstarszych i najszkodliwszych czynników chłodniczych typu R22.

Wpływ na branżę chłodniczą

Branża chłodnicza i klimatyzacyjna była jednym z sektorów najbardziej dotkniętych zmianami, ponieważ CFC i HCFC były powszechnie stosowane jako czynniki chłodnicze. To musiało wywołać zmiany.. Wymusiło intensywne prace nad alternatywnymi substancjami, które nie niszczą warstwy ozonowej, albo mniej ją niszczą. W efekcie na rynku pojawiły się nowe generacje czynników, takie jak HFC (np. R134a, R407C, R410A), które miały zerowy potencjał niszczenia ozonu (ODP = 0). Nowe czynniki wyznaczały stronę w jaką pójdzie branża już od lat 90-tych - w tym nie tylko pompy ciepła czy klimatyzatory, ale także i lodówki, zamrażarki itp. Protokół Montrealiski miał ogromny wpływ na branżę chłodniczą - właściwie R134a, R410a czy R407c - to czynniki, które zawdzięczały swoją pozycję temu porozumieniu.

Konsekwencje technologiczne i środowiskowe

Choć HFC okazały się skuteczne jako zamienniki, z czasem wykazano, że mają wysoki potencjał tworzenia efektu cieplarnianego (GWP). To sprawiło, że polityka ochrony środowiska zaczęła ewoluować dalej – w kierunku ograniczania emisji gazów cieplarnianych w ramach kolejnych regulacji, takich jak rozporządzenie UE w sprawie F-gazów czy Porozumienie Paryskie. Branża musiała więc inwestować w jeszcze nowsze czynniki o niskim GWP, m.in. R32, R1234yf czy naturalne czynniki jak CO₂ i propan.

Znaczenie Protokołu Montrealskiego dziś - po latach

Protokół Montrealski jest uznawany za jedno z najbardziej skutecznych porozumień środowiskowych w historii. Dzięki jego wdrożeniu udało się znacząco ograniczyć emisje substancji niszczących ozon, a naukowcy przewidują, że warstwa ozonowa może wrócić do stanu sprzed lat 80. w drugiej połowie XXI wieku. W branży chłodniczej stał się on symbolem globalnej mobilizacji i dowodem na to, że wspólne działania mogą przynieść wymierne efekty zarówno dla środowiska, jak i gospodarki.

BLOG:

 
Opublikowany w: Czynniki chłodnicze i Wymienniki ciepła do gazu, Pompy ciepła i wszystkie aspekty ich funkcjonowania

Zostaw komentarz

Kod bezpieczeństwa