R410a to dla osób spoza branży chłodniczej niekiedy tajemnicza nazwa, pomimo tego, że jest to jeden z najpopularniejszych czynników chłodniczych, znany od lat, występujący na codzień w naszym otoczeniu - tj. w różnych urządzeniach, które stały się normą cywilizacyjną. Może to być np. lodówka, ale także pompa ciepła, klimatyzacja - czy klimatyzacja samochodowa. Co stało u źródeł popularności R410a? Czy jego czas już się kończy? Czym jest? Zapraszamy do tekstu, w którym wyjaśnimy wszystko co trzeba wiedzieć na temat R410a.
R410A to syntetyczny (czyli żłożony, o tym poniżej) czynnik chłodniczy szeroko stosowany w systemach klimatyzacyjnych oraz pompach ciepła. Został wprowadzony jako bardziej ekologiczna alternatywa, głównie dla starego czynnika R22 (lub jeszcze starszego R12), które został wycofane z użycia ze względu na szkodliwy wpływ na warstwę ozonową. Czynnik R410A nie zawierał chloru - to było ekologiczne rozwiązanie jak na tamte czasy. R410a nie niszczy ozonu, co czyni go bezpieczniejszym dla środowiska pod tym względem.
Dzięku temu przez wiele lat był niesamowicie popularny i razem z innym czynnikiem - R134a - dominował na runku.
Czynnik ten jest mieszaniną dwóch składników – R32 i R125 – w stosunku zwykle około 50:50. Charakteryzuje się wysoką wydajnością chłodniczą i cieplną, a także nieco wyższym ciśnieniem roboczym w porównaniu do starszych czynników, co wymaga stosowania odpowiednio przystosowanych komponentów w instalacjach. To akurat nie była jego zaleta, ponieważ wymagało to dostosowania urządzeń pracujących z czynnikami chłodniczymi, ale branża chłodnicza szybko to przezwyciężyła. Wymgało to chociaży dostosoowania odpowiednio skraplaczy, parowników czy wymienników ciepła pracujących z R410a.
R410A jest obecnie jednym z najczęściej wykorzystywanych czynników w nowoczesnych urządzeniach klimatyzacyjnych, jednak ze względu na wysoki współczynnik GWP (global warming potential), jego stosowanie jest stopniowo ograniczane zgodnie z unijnymi regulacjami dotyczącymi F-gazów. Oznacza to, że rozumieniu regulatorów stosowania tego czynnika w Europie jego wpływ na globalne ocieplenie jest zbyt duży- bo to nie mniej, nie więcej oznacza wysoki współczynnik GWP, jaki charakteryzuje R410a. Mimo wszystko pozostaje nadal jednym z popuralniejszych rozwiązań, ponieważ kiedyś był czempionem rynku.
Mimo wielu zalet współczynnik GWP dla czynnika chłodniczego R410a wynosi około 2088. Oznacza to, że R410A ma silny wpływ na efekt cieplarniany, co sprawia, że jego stosowanie jest coraz bardziej ograniczane przez przepisy unijne dotyczące F-gazów. W związku z tym producenci i instalatorzy muszą przygotować się na przejście na czynniki o niższym GWP, takie jak R32 czy R454B - albo R290.
Kolejnym ograniczeniem jest wysokie ciśnienie robocze R410A, co wymaga stosowania odpowiednio wytrzymałych komponentów i narzędzi serwisowych. Oznacza to również wyższe wymagania techniczne dla instalatorów oraz konieczność szkoleń i certyfikacji. Dodatkowo, R410A jest czynnikiem, którego nie można uzupełniać bezpośrednio w przypadku nieszczelności – wymaga on całkowitego odzysku i ponownego napełnienia, co może wiązać się z wyższymi kosztami serwisu.
R410A jest czynnikiem chłodniczym sklasyfikowanym jako nietoksyczny (klasa bezpieczeństwa A1 według norm ASHRAE), jest więc bezpiecznym w codziennym użytkowaniu. Oczywiście przestrzegając określonych zasad.
Ze względu na wysokie ciśnienie robocze, instalacje zawierające R410A muszą być wykonane z komponentów przystosowanych do pracy pod dużym ciśnieniem - dotyczy to w szczególności doboru wymienników ciepła, które muszą być konkretnie przeznaczone do freonu, nie mogą byćzwykłe wymienniki woda-woda.
☑️✅ Wszystkie prace serwisowe powinny być wykonywane wyłącznie przez wykwalifikowany personel posiadający odpowiednie uprawnienia F-gazowe.
R410A powinien być przechowywany w szczelnie zamkniętych, oznakowanych butlach, w dobrze wentylowanych pomieszczeniach, z dala od źródeł ciepła i promieniowania słonecznego. Butle muszą być zabezpieczone przed upadkiem i przegrzaniem. W przypadku wycieku, gaz może wypierać tlen z powietrza, dlatego należy unikać pracy w zamkniętych, niewentylowanych przestrzeniach.
Pomimo swojej klasyfikacji jako substancja niepalna, R410A w kontakcie z płomieniem może ulec rozkładowi, tworząc toksyczne produkty, takie jak fluorowodór. Dlatego podczas ewentualnych pożarów nie wolno gasić instalacji bez odpowiedniego sprzętu ochronnego i wiedzy.
Nie ma podanej jakieś jasnej daty wycofania - w sensie demontażu czy obowiązku zastąpienia R410a w istniejących urządzeniach. Ale są inne aspekty:
✅ Zgodnie z obowiązującymi przepisami, od 1 stycznia 2025 roku w Unii Europejskiej nie można już wprowadzać do obrotu nowych urządzeń typu split z pojedynczym obiegiem, zawierających czynniki chłodnicze o współczynniku GWP wyższym niż 750 – co obejmuje również R410A. Oznacza to, że choć serwis i eksploatacja istniejących instalacji z R410A nadal będą dozwolone, jego stopniowe wycofywanie z rynku już więc trwa. W najbliższych latach można spodziewać się dalszych ograniczeń oraz wzrostu cen czynnika, dlatego inwestycje w nowe urządzenia z R410A przestaną być po prostu opłacalne i długoterminowo uzasadnione.
Tu i ówdzie można spotkać dane, że w wielu magazynach Europy zalegają już tysiące urządzeń - konkretnie pomp ciepła i klimatyzatorów, których nie można sprzedać z powodu wdrożeń przez dany kraj przepisów unijnych.
W związku z coraz bardziej restrykcyjnymi regulacjami dotyczącymi fluorowanych gazów cieplarnianych (F-gazów) oraz wysokim współczynnikiem GWP czynnika R410A, branża stopniowo wprowadza nowe rozwiązania. Alternatywne czynniki chłodnicze mają za zadanie ograniczyć wpływ systemów chłodniczych i klimatyzacyjnych na zmiany klimatyczne - niezależnie czy się zgadzamy z tą polityką czy nie. Jednakże są rozwiazania nowocześniejsze, które zarazem mogą być wydajniejsze.
✅ Jednym z najczęściej wybieranych zamienników jest R32 – czynnik o znacznie niższym GWP - 675, (który notabene wchodzi w skład mieszaniny tworzącej R410a, bo przypominamy - jest to czynnik syntentyczny). R32 cechuje się podobną wydajnością chłodniczą, lecz wymaga nieco innych parametrów instalacyjnych, m.in. ze względu na umiarkowaną palność (klasa A2L). Urządzenia pracujące z R32 stają się obecnie standardem w wielu nowych instalacjach klimatyzacyjnych - wystarczy odwiedzić salon pomp ciepła aby się przekonać. Jest to jedno z najnowocześniejszych rozwiązań - do pomp ciepła - może obok R290, ale to już substancja z nieco innej grupy.
Inną alternatywą jest R454B, mieszanina o jeszcze niższym GWP (ok. 466), będąca kandydatem do zastosowań w pompach ciepła i klimatyzatorach komercyjnych. Ma właściwości zbliżone do R410A i może być stosowana przy zachowaniu pewnych modyfikacji w instalacjach. W nagłówku stawiamy jednak znak zapytania, ponieważ jednak przegrywa R454b rywalizację o rynek, przynajmniej w wymiarze komercyjnym.
W niektórych zastosowaniach przemysłowych i komercyjnych stosowane są również czynniki naturalne, takie jak propany (R290) – bardzo ekologiczne, o bardzo niskim GWP, ale jednocześnie wysoce palne, co ogranicza ich użycie w niektórych typach instalacji. R290 to substancja z nieco innej grupy, nie jest freonem - ale komercyjnie bardzo wyraźnie jest promowana, być może jest to związane z ratowaniem klimatu - lub jak niektórzy przeciwnicy tej polityki by to nazwali, tzw. głupawką klimatyczną. Tak czy owak R290 w nowo wprowadzanych na rynek pompach ciepła staje się bardzo popularny. Wydajnościowo R290 jest jak najbardziej trafiony.
Wybór odpowiedniego zamiennika zależy od rodzaju instalacji, jej przeznaczenia oraz wymogów bezpieczeństwa. W każdym przypadku należy brać pod uwagę zarówno efektywność energetyczną, jak i zgodność z obowiązującymi normami środowiskowymi.
Jego historia nie jest bardzo długa. R410A został opracowany na początku lat 90. XX wieku jako odpowiedź na zapotrzebowanie na ekologiczniejsze alternatywy dla starszych substancji, takich jak R22, które miały destrukcyjny wpływ na warstwę ozonową. Mało kto pamięta, ale tak jak dziś mówi się o ociepleniu klimatu, lobby przemysłowe wykorzystuje to do wprowadzania nowych rozwiązań - tak od połowy lat 80-tych mówiono o tzw. dziurze ozonowej, która wyznaczała trendy w przemyśle gazowym, chłodniczym itp. Związane było to z badaniami, które wykazały znacznie zmniejszenie warstwyb ozonowej nad Antarktydą i wyznaczyło trendy na lata. Być może pamiętamy jeszcze nawet dezodoranty z logo "Ozone Friendly".
Uzywany często wówczas R22 – zawierał chlor, a jego stosowanie zostało stopniowo wycofywane w ramach Protokołu Montrealskiego (1987), gdzie szereg krajów zobowiązał się do konkretnych regulacji wycofujących R22.
R410A, stworzony przez firmę Honeywell to mieszanina dwóch czynników – R32 i R125 – pół na pół. Nie zawiera chloru (nie niszczył ozonu) - szybko zyskał więc popularność. Jego komercyjne zastosowanie rozpoczęło się około 1996 roku, kiedy pierwsze urządzenia klimatyzacyjne z R410A pojawiły się na rynku, głównie w Japonii i Stanach Zjednoczonych.
W porównaniu do R22, R410A oferował jednak także wyższą efektywność energetyczną i lepsze właściwości. W Europie od 2015 roku R410A był praktycznie standardem w nowych urządzeniach chłodniczych małej i średniej mocy.
Jednak wraz z wprowadzeniem unijnych regulacji F-gazowych i wzrostem świadomości na temat globalnego ocieplenia, czynnik R410A – mimo że bezpieczny dla warstwy ozonowej – zaczął być postrzegany jako zbyt szkodliwy dla klimatu z powodu swojego wysokiego GWP. To zapoczątkowało kolejną falę poszukiwań jeszcze bardziej ekologicznych zamienników, takich jak R32 czy R454B.
Dziś R410A uznawany jest za „czynnik przejściowy”. Odegrał ważną rolę w rozwoju nowoczesnych systemów chłodniczych, ale jego czas powoli dobiega końca na rzecz bardziej przyjaznych środowisku substancji.
BLOG:
Dostępne
Dostępne
Ciekłe czynniki cieplne - czyli woda czy glikol? A może coś innego? Czym zalać instalację?
Jaki wymiennik płytowy do pompy ciepła?
Zamarzanie pompy ciepła - przyczyny, skutki
Jak działa pompa ciepła powietrze?
Wymiennik freonowy - charakterystyka, zasady działania, budowa
Wymiennik płytowy do klimatyzacji - co warto wiedzieć?
Zostaw komentarz