R22 – szczyt i upadek czynnika chłodniczego

5 Wyświetlenia 0 Lubię
Wysłany dnia: 2025-08-16
 

R22 bywa znany również jako freon HCFC-22, był przez dziesięciolecia jednym z najważniejszych czynników chłodniczych stosowanych w klimatyzacji, pompach ciepła i instalacjach chłodniczych. Jego popularność rozpoczęła się w drugiej połowie XX wieku, kiedy to zastąpił wcześniejsze, bardziej łatwopalne lub toksyczne substancje, typu R12.

Początki R22

R22, czyli właściwie dichlorodifluorometan (HCFC-22), został opracowany jako część rodziny freonów – substancji chłodniczych produkowanych przez firmę DuPont, a było to przed II wojną światową. Samo to działa na wyboraźnię i ukazuje jak starym był wynalazkiem, stosowany był w zasadzie już zanim większość obywateli świata słyszało o pompach ciepła czy klimatyzatorach. Stosowany był np. w lodówkach. R22 miał zastąpić wcześniejsze czynniki, które były łatwopalne lub niebezpieczne - głównie wspomniany R12, albowiem na tym etapie ludzkość naprawdę nie miała takiego wyboru czynników jak dziś. Dzięki swoim właściwościom termodynamicznym R22 szybko zdobył uznanie w branży chłodniczej, raczkującej wówczas. 

Szczyt popularności R22 i ... dziura ozonowa

W latach 70. i 80. R22 stał się globalnym standardem. Był stosunkowo tani, łatwy w użyciu, miał dobre właściwości termodynamiczne i szerokie zastosowanie – od domowych klimatyzatorów, lodówek, zamrażarek po duże instalacje przemysłowe. W tym czasie nikt nie spodziewał się, że substancja ta stanie się symbolem problemów środowiskowych - właśnie w tym czasie trwa burzliwy rozwój badań warstwy ozonowej w stratosferze i powstaje pojęcie ,,dziura ozonowa". Jaki związek z tym ma R22? O tym poniżej.

Zmierzch R22 - w poszukiwaniu alternatywy

W latach 70. naukowcy odkryli, że R22 – będąc związkiem z grupy HCFC – przyczynia się do niszczenia warstwy ozonowej, czyli tworzy dziurę ozonową - ubytek w ochronnej warstwie ozonu w stratosferze. Wskażnik ODP - czyli wskaźnik potencjału tworzącego dziurę ozonową był w przypadku R22 bardzo duży.

To właśnie wtedy pojawiły się pierwsze regulacje prawne ograniczające jego stosowanie. Żaden kraj jednak nie chciał wycofywać go z obiegu - ponieważ uderzałby w konkurencyjność własnego przemysłu chłodniczego. Pomysłem stało się stworzenie szerszego porozumienia, w którym więcej krajów nałoży na siebie podobne ograniczenia i wdroży je w podobnym czasie. Kluczowym momentem było podpisanie w 1987 roku Protokołu Montrealskiego, który nakazał stopniowe wycofywanie substancji niszczących ozon. To był wyrok śmierci na R22 - choć odroczony, albowiem Protokół Montrealski nie wymagał błyskawicznego wycofania R22. Miało być to rozłożone w czasie.

Regres i zakazy w kolejnych krajach

Od lat 90. rozpoczęto programy redukcji produkcji i zużycia R22. W Unii Europejskiej od 2010 roku zakazano stosowania nowego R22 w urządzeniach, a od 2015 roku obowiązuje całkowity zakaz jego użycia także do serwisu instalacji. Podobne przepisy wprowadzono w wielu innych regionach świata. Zważywszy, że po 1987 do porozumienia montrealskiego dołączyły także kolejne kraje - z czasem obejmując praktycznie cały świat (197 państw) - R22 jest dziś raczej martwy w sensie komercyjnym i praktycznym. Nie produktuje się już urządzeń stricte przeznaczonych pod wykorzystanie R22.

Wycofanie R22 - Skutki dla branży

Wycofanie R22 wymusiło na producentach i użytkownikach przejście na nowe czynniki chłodnicze, takie jak R410A, R407C czy nowsze, bardziej ekologiczne mieszaniny HFO. Dla wielu użytkowników oznaczało to kosztowne modernizacje i wymianę sprzętu. Jednak z punktu widzenia ochrony środowiska była to konieczna decyzja, ograniczająca emisję substancji niszczących ozon.

Dziedzictwo R22 - i co po nim?

Choć dziś R22 jest substancją zakazaną, wciąż istnieją instalacje, które pierwotnie z nim pracowały. Wiele z nich zostało dostosowanych do innych czynników, ale temat odzysku i utylizacji R22 pozostaje aktualny. Historia tego czynnika chłodniczego jest przestrogą – pokazuje, że rozwiązania techniczne, które wydają się idealne, mogą z czasem ujawnić swoje ciemne strony.

Warto pamiętać, że przecież substancje, które zastąpiły R22 - np. takie jak R407c czy R410a - z czasem również okazały się nie do końca ekologiczne. Choć mają niski lub zerowy wpływ na tworzenie się dziury ozonowej - to po czasie okazało się, że mają wysoki wskaźnik GWP- czyli przyczyniają się do tworzenia efektu cieplarnianego - i kiedyś także będą wycofane, tym razem zastąpić je mają R290 czy R32. Na jak długo?

Epilog

R22 przeszedł drogę od niekwestionowanego lidera w branży chłodniczej do symbolu substancji szkodliwych dla środowiska. Jego szczyt przypadał na okres dynamicznego rozwoju klimatyzacji i chłodnictwa, a upadek był efektem globalnej troski o przyszłość planety. To historia, która dowodzi, że innowacje techniczne muszą iść w parze z odpowiedzialnością ekologiczną.

 
Opublikowany w: Czynniki chłodnicze i Wymienniki ciepła do gazu

Zostaw komentarz

Kod bezpieczeństwa